اوزبیکستان سیاست حسن هم‌جواری و دوستی با افغانستان را دنبال می‌کند و ثبات و صلح در این‌کشور را ترویج می‌دهد.

روابط با تاریخ چند صد ساله، رسوم و سنت‌های ملی مشابه و مشترک دو کشور، این امکان را می‌دهد تا ارتباطات نزدیک صمیمانه بیشتر وعمیق‌تر گردد. روابط اوزبیکستان و افغانستان از سال 2017 در مرحله کاملا جدیدی رسیده‌است. چنین تغییرات مثبتی در تقویت روابط دوستانه و هم‌چنین در اجرای پروژه‌های مهم مانند افزایش ظرفیت اقتصادی، گشایش مسیرهای حمل و نقل جدید منعکس می‌شود.

روابط کابل – تاشکنت، با تقویت همکاری‌های چندجانبه و گسترش مناسبات تجاری واقتصادی به هدف بهبود رفاه مردم دوکشور و تضمین ثبات در منطقه مشخص می‌شود. در این راستا، برای اوزبیکستان کمک به انکشاف افغانستان از طریق توسعه‌ی تجارت و اجرای پروژه‌های زیربنایی بزرگ در اولویت قرار دارد.

بر اساس گزارش کمیته آمار دولت اوزبیکستان، در چهار سال گذشته حجم مبادلات تجاری بین دو کشور 1.5 برابر افزایش یافته که به طور خاص، در سال 2020، با وجود شرایط همه‌گیری کرونا، حجم فروش 25 درصد افزایش یافت و به حدود 780 میلیون دالر در یک سال رسید.

صادرات آرد در سال گذشته دو برابر، برق 31.7 درصد، سمنت 21 درصد و آهن سیاه 26.6 درصد افزایش یافته است. در سال 2020 تنها 662 نوع کالا به افغانستان صادر شده‌است.  این کالاها و خدمات، سهم مهمی در بهبود اقتصاد افغانستان و حل بحران غذایی این کشور دارد.

معلوم است که افغانستان 83 درصد برق مصرفی را وارد می‌کند. اوزبیکستان نیز تامین کننده اصلی در این زمینه است. لین برق “سرخان – پلخمری” که امروز زیر ساخت است، تامین برق اوزبیکستان به افغانستان را 70 درصد افزایش می‌دهد و ظرفیت سالانه آن را به شش میلیارد کیلووات در ساعت افزایش می‌دهد.

لازم به ذکر است، با وجود مشکلات اقتصادی افغانستان، اوزبیکستان حتا یک لحظه هم صادرات برق را متوقف نکرده‌است.

 تاشکند بر ثبات هرچه سریع‌تراوضاع در افغانستان و ارایه کمک‌های لازم از سوی جامعه‌جهانی به مردم افغانستان تاکید دارد. اوزبیکستان به کشور همسایه خود به‌عنوان منبع فرصت‌های جدید برای پروژه‌های منطقه‌ای سازنده و موثر می‌نگرد.

حتا پس از روی‌کار آمدن حکومت جدید در افغانستان، اوزبیکستان تردد کالاهای این‌کشور را از سرگرفته است. به‌ویژه، سازمان ملل متحد درحال برنامه‌ریزی یک عملیات کمک‌های بشری دیگر در افغانستان از طریق شهر ترمز در جنوب اوزبیکستان است.

ابتکارات در سطح بین‌المللی برای تامین کالاهای ضروری به افغانستان، توسعه بیشتر همکاری‌های تجاری و اقتصادی، حل مسایل مبرم در زمینه انرژی، حمل ونقل محموله بین‌المللی و ترانزیت مطرح شده‌است. در این راستا به اجرای پروژه‌های زیربنایی توجه ویژه‌ای می‌شود.

 قابل ذکر است که اوزبیکستان بازسازی میدان هوایی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در مزارشریف را نیز آغاز کرده‌است.

در شرایط دشوار کنونی، تداوم کمک‌های همه‌جانبه بین‌المللی به افغانستان برای جلوگیری از یک بحران اقتصادی و انسانی بسیار حیاتی است. در این راستا، ابتکار رییس‌جمهور اوزبیکستان در هفتاد و پنج‌مین اجلاس مجمع عمومی ملل متحد مبنی بر ایجاد کمیته دایمی در چارچوب این سازمان برای ارتقای توسعه اقتصادی – اجتماعی افغانستان از اهمیت خاص برخوردار است.

اوزبیکستان درنظر دارد با افزایش عرضه کالاهای مورد ضروری (محصولات نساجی، غذای، آرد، روغن نباتی وغیره) به بازار افغانستان تجارت را به دو میلیارد دالر در سال‌های آینده افزایش بدهد. گسترش همکاری‌های صنعتی نیز با افغانستان یک موضوع مهم در دستور کار دوجانبه است. به‌ویژه می‌توان در زمینه فرآوری میوه و سبزیجات و هم‌چنین در تولید کود، سنگ مرمر و جواهرات همکاری کرد.

هم‌چنین فرصت‌هایی برای سازماندهی پردازش و بسته‌بندی میوه‌ها و سبزیجات در قلمرو صادرات آن به بازارهای کشورهای مشترک‌المنافع مرکز تجارت بین‌المللی ترمز وجود دارد. علاوه براین، مطالعه دورنمای شرکت‌های معدنی اوزبیکستانی در استخراج منابع معدنی در افغانستان یک پروژه سودمند دوجانبه است. مشارکت شرکت‌های اوزبیکستانی در بازسازی شرکت‌های صنعتی سابق در افغانستان به‌ویژه کارخانه‌های تولید روغن نباتی، نساجی وتصفیه نفت نیز امیدوارکننده است. با ایجاد پروژه‌های بزرگ مشترک ترانسپورتی، باید تذکر داد که افغانستان به یک پُل بی‌نظیری در تقویت همکاری‌ها میان آسیای مرکزی و جنوبی مبدل می‌گردد.

تطبیق پروژه راه آهن “ترمز – مزارشریف – کابل – پشاور” نقش ویژه‌ای در احیای اقتصاد افغانستان، اشتغال و رفاه مردم خواهد داشت. علاوه براین، از طریق این پروژه افغانستان به‌عنوان یک کشور ترانزیتی بین دو منطقه بزرگِ آسیای مرکزی و جنوبی، فرصت کسب سودهای کلان را خواهد داشت.                                                                                    

از سویی هم، بازرگانان از افغانستان علاقه‌مند گسترش همکاری‌های متقابل سودمند با شرکای اوزبیکستانی خود استند. هم‌زمان، بیش از یک‌صد شرکت در اوزبیکستان با مشارکت بازرگانان افغانستانی فعالیت می‌کند.

در پایان می‌شود گفت که توان اقتصادی هر دوطرف بالا است. استفاده مؤثر از این پتانسیل نه تنها به رشد روابط اقتصادی بین اوزبیکستان و افغانستان، بلکه به توسعه فعال روابط بین منطقه‌ای در آسیای مرکزی و جنوبی کمک خواهد کرد.

نویسنده: عابد حکیموف، مدیر تحقیقات اقتصادی و مرکز اصلاحات جمهوری اوزبیکستان